Günümüzde evlerde ve iş yerlerinde musluk suyuna alternatif olarak kullanılan damacana suların aslında pek de sağlıklı olmadığı, içerdiği BPA maddesi, hangi koşullarda dolum yapıldığı ve içerisine ne tür kimyasal maddeler karıştığı büyük tartışma konusu.
Damacanalarda Bulunan BPA Nedir?
Damacanaların yapıldığı madde olan plastik (Polikarbon) içerisinde bulunan Bisfenol-A (BPA) çoğunlukla konserve kutular, meyve suyu kutuları ve polikarbon plastiklerde ambalajlarda kullanılır. Kullanıldığı madde tekrar tekrar kullanılabilen geri dönüşümlü bir tür olduğu için pet şişe ve damacanalarda da kullanılır. BPA temas ettiği gıdaya geçmeye eğilimlidir ve bu eğilim ısı arttıkça artış gösterir.
BPA’nın özellikle ısı ile birleştikten sonra daha fazla oranda suya geçebildiği iddia edilmektedir. BPA’nın hormonların salgılanmasından sorumlu olan endokrin sistemini etkileyen bir madde olduğuna dair çalışmalar mevcuttur. Cincinnati Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada damacanaların yapıldığı madde olan polikarbonat şişelere kaynar su konulduğunda açığa çıkan BPA miktarında artış görüldüğü ve daha sonra şişe oda sıcaklığına alındığında da bu miktarın yüksek kalmaya devam ettiği iddia edilmektedir.
Damacanalar Temiz Midir?
Damacanaların bir önceki kullanımı ve bize gelmeden önce nasıl sterilize edildiğini tam olarak bilememekteyiz. Damacanalar tekrardan yıkanarak defalarca kullanılabiliyor. Bir damacana ortalama 50 defa tekrar kullanılabilir. Yani 50 defa aynı temizleme işleminden geçip farklı bir kullanıcıya ulaştırılmaktadır.
Burada sorunlardan biri bazı markaların damacanalarını 50 defadan fazla kullanabiliyor olması.Bu sebeple kullanım süreci aştıkça plastiğin yapısı daha da bozulabiliyor, daha da fazla ısıya maruz kalabiliyor ve suya geçen BPA maddesinde artış yaşanabiliyor.
Damacanaları temizleme amacı ile kullanılan yüksek sıcaklıktaki su BPA maddesinin suya daha fazla geçmesine sebep olabiliyor. Bu esnada kullanılan deterjanların içeriği bilinmemekle birlikte durulama esnasında damacanaya verilen su miktarı ne kadar olursa olsun deterjanı dışarı atamayabilir ve bu sayede deterjanların suya geçme ihtimali de artabilir. Damacanaların temizliği için harcanan yüksek su miktarı su kaynaklarını günden güne tüketirken; plastik atıklar da doğaya zarar vererek gelecek nesiller için çevresel riskler oluşturuyor.
Peki, O Zaman Cam Damacana Kullansak?
Kullanılan cam damacanalar plastik damacanalara oranla daha sağlıklı olsa da pompalama amaçlı kullanılan pompanın plastiği ve temizliği bakteri oluşumuna sebep olabiliyor. Aynı zamanda o cam damacanaların hangi koşullarda nasıl temizlendiği, kullanılan temizlik malzemelerinin güvenliği ve durulanma koşulları üzerinde de tartışmalar sürüyor. Damacanaların tekrardan doldurulmadan önce yıkanıp sterilize edilmesi gereklidir.
Bu yıkama işlemi Sağlık Bakanlığı’nın öngördüğü şekil olan 55 C° veya üzeri ısılarda gerçekleştirilmelidir. Ancak cam damacanalar bu yüksek ısıya dayanamaz ve çatlar. Bu sebeple sterilize edebilmek adına bazı kimyasal temizlik maddelerden yararlanılabilmektedir. Sterilize edebilmek için kullanılan temizlik malzemeleri ile birlikte, ağırlığı ve kırılganlığı sebebiyle taşıma sürecindeki lojistik zorluklar sebebiyle cam damacanaların fiyatları plastik damacanalara oranla çok daha yüksektir. Ağırlığı ve lojistik zorluklarından dolayı cam damacanalar daha küçük porsiyonlar halinde olduğu için suyunuzun bitme ve yeniden sipariş verme sıklığı daha yüksektir.
PET ŞİŞELERİN ZARARLARI
Plastik damacanalara benzer olarak, plastik pet şişelerin yapıldığı ham maddede bulunan kimyasal maddeler ısı (sıcak hava, sıcak su) ile birleştiğinde suyun içerisine karışabiliyor.
Bu maddelerin endokrin sistemimizi etkileyerek hormonal dengemizi bozduğu yapılan çalışmalar ile kanıtlanmıştır. Aynı zamanda pet şişelerin içerisinde bulunabilen BHT (Butylated Hydroxytoluene) maddesinin kan ve karaciğerde toksik üretimine sebep olarak iç organlara zarar verebileceği belirtilmiştir. İnsan sağlığına direkt etkilerinin yanı sıra doğaya da verdikleri zararlar oldukça yüksek ve düzeltilmesi güç düzeydedir. Doğayı ve doğal kaynakları kirletirken insan sağlığını etkileyen farklı faktörler de tekrardan ortaya çıkabiliyor.
